De zeearend wordt tegenwoordig regelmatig gezien door de zeetrektellers.
Zeetrek langs Huisduinen : jaarlijks terugkerend patroon.
Inleiding
Sinds het begin van de jaren zeventig is bekend geworden dat zeevogels vanaf de Hollandse kust te observeren zijn. Dit heeft geleid tot het vestigen van een aantal vaste telposten langs de Noordzeekust. De bekendste telposten in dit kader zijn: Camperduin, Katwijk en Westkapelle. Vanaf 1982 is deze activiteit door enkele leden van de vogelwerkgroep DenHelder e.o. opgepakt. In het begin hadden de tellingen een te fragmentarisch karakter, maar door een verhoogde telintensiteit is er de laatste jaren wel degelijk een betrouwbaar beeldvan de jaarlijkse vogeltrek langs Huisduinen ontstaan.
Telpost en telwijze.
De telpost is op de zeewering naast de kustwachttoren of tegenover het Beatrixhotel gesitueerd. Enigszins beschut tegen de weerselementen is het mogelijk om de langsvliegende vogels boven het Breewijd te observeren. Er wordt gebruik gemaakt van een 20 x80 objectief. Hierdoor is het zelfs mogelijk om groepen Roodkeelduikers, Zwarte zee‐eenden en Jan van Genten tot ver achter de Razende Bol te kunnen zien vliegen. Onder stormachtige condities wordt de blik meer naar het zuiden gericht en wordt er over het Westgat gekeken. Voor pelagische soorten vormt de Razende Bol een obstakel. Echter door deze veranderde strategie is het mogelijk om bepaalde pijlstormvogels al keilend vlak boven de hoge golven toch nog te kunnen spotten. Met altijd kans op verdwaalde zeldzaamheden. Na elke telling vindt er een administratieve afhandeling plaats. Hiervoor werden vroeger uurtotaalkaarten van de Club van Zeetrektellers ingevuld. Thans wordt door de digitalisering de data direct op de site trektellen.nl ingevoerd. Hierdoor zijn de resultaten voor iedereen vrijwel direct online te raadplegen.
foto: Marc Zijp
De telpost tegenover het Beatrix-hotel.
Gebruik en status van het gebied.
Door de ligging van het gebied ten opzichte van de Waddenzee is het aangewezen als een Natura 2000 gebied. Voor veel soorten is dit de verbindingszone tussen de Noordzee en de Waddenzee. Door geomorfologische processen is de Razende Bol de laatste jaren in omvang toegenomen. Hierdoor is feitelijk een soort ‘ecopoort’ ontstaan. Dit effect is vooral in het voorjaar zichtbaar. Dan trekken duizenden steltlopers, meeuwen en stern‐achtigen over het Breewijd richting het noorden. Echter: de scheepvaart heeft een negatief effect op verstoringsgevoelige soorten. Hierdoor is gebied minder relevant voor diverse soorten eenden, zeeduikers en fuut‐achtigen. De Razende Bol is een belangrijke pleisterplaats voor Aalscholvers, Bonte strandlopers, Drieteenstrandlopers, Kanoeten, stern‐ en meeuw‐achtigen. Verder fungeert deze zandplaat als rustgebied voor de ‘gewone’ en Grijze zeehond. Langs de dijk en op de strekdammen pleisteren doorgaans Steenlopers, Paarse Strandlopers, Kanoeten en Scholeksters. Door het nagenoeg ontbreken van hoge golfslag en voldoende prooivissen is dit gedeelte van de Noordzee in de zomer een belangrijk foerageergebied voor diverse soorten sterns, zoals Visdief, Dwergstern en Grote stern. Deze kustzone is dus rijk aan vogels en herbergt regelmatig 1 procent van de biogeografische populatie. Vanwege dit feit is het kustgebied bij Den Helder aangewezen als speciale beschermingszone vallende onder de Vogelrichtlijn en maakt dus deel uit van het Europese Natura 2000 netwerk.
Fred Geldermans is aan het zeetrektellen bij de kustwachttoren.
Jaarlijks terugkerend patroon.
Zodra de vorst uit het land verdwenen is, komt de vogeltrek in noordelijke richting al snel op gang. Eind februari trekken met name eenden, Brandganzen, Futen, Roodkeel‐ en Parelduikers als eersten langs. Halverwege maart treedt er een trekpiek op van Bonte strandlopers. Hierbij kunnen de aantallen tot enkele duizenden per dag oplopen. In dezelfde periode arriveren adulte Kleine mantelmeeuwen vanuit Mauretanië op de Waddeneilanden. Tevens trekken dagelijks honderden Zwarte zee‐eenden langs de westzijde van de Razende Bol. Vanaf april komt de trek van de Rotgans vrij snel op gang. Deze groepen ganzen zijn vanaf de dijk tot half mei in grote vliegende formaties te zien. De meeste steltlopers vliegen vaak eind april op grote hoogte. In deze periode kunnen het aantal Kok‐ en Dwergmeeuwen behoorlijk oplopen. De mediane doortrek ligt met name in de eerste week van mei. De soorten die dan kunnen worden gesignaleerd zijn onder andere Visdief, Dwergstern, Zwarte stern en Grote stern. Deze sterns worden soms door Kleine jager gevolgd. Deze roofmeeuwen bedienen zich van kleptomanie door de foeragerende sterns van hun prooivissen te beroven. De ruigebieden van de Bergeend liggen met name in de Oostzee en zeer recentelijk is de Waddenzee erbij gekomen. Met name in juli zijn de Bergeenden in hun kenmerkende lijnformatie te bewonderen. Tijdens de zomermaanden is de vogeltrek grotendeels stilgevallen. Alleen de vele foeragerende Visdieven en Grote sterns zijn dan te zien en nadrukkelijk te horen. Begin augustus tot eind oktober is de beste periode voor het ontdekken van ‘echte’ zeevogels. Het aantal Jan van Genten kan tot enkele honderden per dag oplopen. Door westelijke depressies is het mogelijk om bepaalde pijlstormvogels in het vizier te krijgen. Tijdens deze onstuimige weersomstandigheden bestaat er altijd kans op de ontdekking van Vale stormvogeltjes. Deze periode is altijd boeiend om de verschillende soorten jagers waar te nemen. Tussen de vele meeuwen kan soms ook de voor Nederland zeldzame Vorkstaartmeeuw worden waargenomen. Gedurende de winter vinden er rust‐ foerageervluchten plaats. Met name eenden, Futen en zeeduikers zijn verantwoordelijk voor deze verplaatsingen.
Overige soorten
Pestvogels, Kruisbekken, mezen en vinken waaronder de Noordse goudvink. De laatste invasie was overigens opmerkelijk genoeg de Pimpelmees. In de laatste week van juni 2019 werden tijdens de ochtenduren door diverse telposten duizenden langstrekkende Pimpelmezen geteld. Op zaterdag 29 juni kon nog een staartje van deze invasie worden meegepakt en op deze dag werden 285 exemplaren geteld. Zoals bij elke invasie rijst altijd de vraag: “Was het broedsucces nou zo succesvol of was er te weinig voedsel beschikbaar?” Ondanks alle variabelen zijn de resultaten significant te noemen. In het kielzog van de zangvogels verschijnen er ook de roofvogels. Hierbij valt de denken aan kiekendieven, Sperwers, Torenvalken en Haviken. De toename van de Zeearend is bij Huisduinen niet onopgemerkt gebleven. Deze soort wordt de laatste jaren dan ook regelmatig gezien. Soms vliegend, maar ook rustend op de Razende Bol. Een andere spectaculaire soort is de Visarend. De kans om deze soort waar te kunnen nemen ligt tussen de tweede week van april en derde week van mei. In deze eeuw zijn er in totaal van 40 exemplaren geteld. Meestal vliegend richting de broedgebieden die zich in het hoge noorden bevinden. Tot groot genoegen werd in het voorjaar van 2019 een vissende Visarend gevolgd. Na de kenmerkende stootduik kwam deze vogel met een grote rondvis weer uit het water. Een gehele aparte groep vormen de uilen. Echter van deze groep wordt zo nu en dan een Velduil aan de totalen toegevoegd. Deze uilensoort heeft op Texel de status van broedvogel. Dus er is een relatie tussen het aantal waarnemingen en hun broedgebied. Dit was ook de verklaring van vier langstrekkende Velduilen op 30 januari 2010. Na zware sneeuwval konden deze vogels niet meer bij hun prooien, zoals veldmuizen, komen. Hierdoor waren ze genoodzaakt om tijdelijk Texel te verlaten. De Slechtvalk is voor de kust al geen bijzonderheid meer. Het zijn jagers van open vlakten. Hierdoor is de regio bij Huisduinen uitermate geschikt voor deze snelste vogel op aarde. Vooral de Razende Bol is een belangrijk jachtgebied. Deze Slechtvalken zorgen ook vaak voor onrust bij de rustende steltlopers op en langs de dijk. In dit kader wordt de vuurtoren ‘de Lange Jaap’ soms als uitvalsbasis gebruikt. Voor deze soort is er een speciale kast bij Dok 6 Marinehaven geplaatst. Met een goed broedsucces tot gevolg, want op 2 mei 2020 werden tijdens de nestkastcontrole vier jongen vastgesteld. Dit hoofdstuk is verre van compleet. Toch is het noemen van de Boerenzwaluw van enige importantie. In het kader van de fenologie zijn inzake de klimaatsverandering een aantal kenmerkende soorten als indicator van belang, zoals dus de Boerenzwaluw. Hierbij laat de eerste waarneming van elk jaar een mogelijk verschuiving zien in de periode van aankomst. De vroegste waarneming tot nu toe betrof een langs vliegend exemplaar op 21 maart 2016. Deze zwaluw zorgde overigens in ieder geval voor een wisselvallige zomer met een warm slot.
Kees Rebel
foto: Peter de Jong
De schrijver van het voorgaande in actie als zeetrekteller.
Kijk voor actuele informatie op:
en kijk bij -Huisduinen- wat als langstrekkend is vastgesteld, natuurlijk eerst kiezen voor Nederland.
*Eurobirdwatch 2003.
Afgelopen oktober was het weer zover: duizenden vogelaars in heel Europa telden de trekvogels die zuidwaarts vliegen. Het gaat daarbij om miljoenen vogels, een spectaculair fenomeen. In Nederland coördineerde Vogelbescherming deze Euro Birdwatch voor de 28e keer, samen met de uitstekende website www.trektellen.nl. De Euro Birdwatch is een initiatief van BirdLife International.
Aandacht voor vogels.
De Birdwatch vestigt de aandacht op trekvogels en de gebieden die ze in Europa nodig hebben om bij te tanken voor hun reis. En het evenement maakt zichtbaar hoe groots het fenomeen vogeltrek is. Hierdoor draagt het evenement er hopelijk aan bij dat meer mensen enthousiast worden voor vogels en hun bescherming. In verschillende van de deelnemende landen is dat laatste namelijk hard nodig. In Nederland is de Euro Birdwatch daarnaast ook een uitstekende gelegenheid om het belang van ons land voor trekvogels nog eens voor het voetlicht te brengen in de pers.
De aantallen:
Voor de Euro Birdwatch geldt de wet van de grote getallen. Vrijwel iedere editie gaat het in Nederland om honderdduizenden vogels. Wel verschillen de aantallen trekvogels (en soorten) die op deze dag worden geteld nogal van jaar tot jaar. Dat ligt met name aan het weer. Maar de vogeltrek is hoe dan ook een waanzinnig fenomeen en de Birdwatch geeft een mooi inkijkje.
De Helderse zeetrektellers doen al jaren mee aan dit evenement. Het bewijs hiervoor levert onderstaand krantenartikel uit 2003.
*Interview met zeetrekteller Fred Geldermans.
Onze zeetrektellers zijn niet alleen bekend in en rond Den Helder. Op internet gaat een filmpje rond waarin zeetrekteller Fred Geldermans vertelt over zijn wel en wee op zijn telpost.
Klik op onderstaande tekst om dit interview te zien.
*De kortbekzeekoet; een zeldzame verschijning.
foto: Henk Post.
Verscheen wel eens voor de kust van Den Helder. Kees Rebel kon het zich herinneren en zocht zijn verslag.
Klik op onderstaande tekst om zijn verslag uit 2012 te lezen.
*Een mooi “kerstcadeau” 2022.
Kees Rebel wil ons deelgenoot maken van een bijzondere waarneming. Hij zag een grauwe pijlstormvogel!
Hoewel deze waarneming inmiddels meer dan een jaar geleden is gedaan vind Kees het toch de moeite waard om deze alsnog met ons te delen.
Klik op onderstaande tekst voor zijn verslag.
*”Nieuws” uit het verleden.
Het item zeetrektellen is een “nieuw” onderwerp op deze website.
Dat wil echter niet zeggen dat deze activiteit in Den Helder sinds korte tijd wordt uitgeoefend.
Onze vaste zeetrekteller, Kees Rebel, deed ons twee artikelen uit het verleden toekomen.
Deze beide artikelen uit de Helderse Courant tonen aan dat er in het verleden tot en met nu aan zeetrektellen wordt gedaan in Huisduinen.
Klik op één van onderstaande teksten om terug te gaan in het verleden
Ook bruinvissen worden geteld 2012.
Nog steeds kijken naar zwarte zee-eenden.
Fred Geldermans. naast Kees Rebel vaste zeetrekteller en ook al jarenlang lid van de Vogelwerkgroep Den Helder – Anna Paulowna en omstreken., dook ook in zijn archieven en vond bewijs voor het feit dat ook hij al heel lang te vinden is in Huisduinen;. twee krantenartikelen uit 2013.
*Kleine jagers langs Huisduinen.
Kees Rebel, zeetrekteller pur sang, schreef een verslag over de kleine jager.
Tijdens depressies in het najaar is de kans het grootst deze te zien passeren langs Huisduinen.
Klik op onderstaande tekst om zijn verslag te lezen. Foto kleine jager: Peter Das.
*Nieuwsbrieven zeetrektellers.
Een vaal strormvogeltje door de zeetrektellers gezien. foto gemaakt op 3 november 2023 door Peter Das
De zeetrektellers worden op de hoogte gehouden van ontwikkelingen, trends, bijzonderheden etc. Dit middels een nieuwsbrief.
Klik op onderstaande tekst om verder te lezen.
*Dagrecords.
Het bijhouden van de aantallen vogels heeft geleid tot dagrecords: het grootste aantal vogels van één soort wat door de trektellers op één dag is gezien.
Van de drieteenstrandloper is het dagrecord 1484. foto: Leo Hofland
Wil je de actuele dagrecords van de zeetrektellers van Huisduinen bekijken klik dan op onderstaande link:
Actuele dagrecords zeetrektellen Huisduinen
*Fotogalerij.
Fotogalerij van de zeetrektellers.
Rotganzen boven zee. foto; Leo Hofland
Naast het vastleggen van de verschillende langstrekkende vogels op papier worden deze vogels ook anderszins vastgelegd.
Klik op onderstaande link om verder te gaan naar de foto’s gemaakt door de zeetrektellers.